Babyhandel is pure Mafia

Bron: De Standaard, BE

door Metka Hagen

Sebastian Steveniers Santiago

Druk bellend en gebarend zit Constanza del Río in een geïmproviseerd en bloedheet kantoor in Santiago. Op tafel liggen foto’s van kinderen die hun biologische ouders vonden met haar hulp. Del Río is zelf een illegaal geadopteerde baby. Ze laat een foto van haar biologische vader zien. Met hem heeft ze sinds drie jaar dagelijks contact. Hij is de eerste die haar goedemorgen wenst en de laatste die haar goedenacht wenst. Ze kan haar geluk niet op. Dat was haar drijfveer om de organisatie Nos Buscamos op te richten. Haar doel: alle gestolen baby’s met hun biologische ouders herenigen.

In de periode van 1960 tot 2004 zijn naar verwachting meer dan 20.000 baby’s gestolen in Chili. Ze werden vervolgens illegaal geadopteerd, voornamelijk in West-Europa. De moeders kregen te horen dat hun kind overleden was, maar een overlijdensakte kregen ze nooit te zien. ‘De slachtoffers waren vaak alleenstaande of jonge moeders. Die waren een makkelijk prooi’, vertelt Del Río.

Pinochet

Al jaren eisen moeders en kinderen in Chili rechtvaardigheid. In Facebookgroepen en tijdens demonstraties weerklinkt de kreet van de Hijos y madres del silencio (‘kinderen en moeders van de stilte’). Ook op televisie ging ruimschoots aandacht naar de kwestie. De illegale adopties leven in de Chileense samenleving. Door de media-aandacht is in Chili een strafrechtelijk onderzoek gestart naar de babyroof en babyhandel onder leiding van Mario Carroza. Carroza is rechter en een van de officieren van het hof van beroep. Hij leidt samen met rechter Jaime Balmaceda sinds twee jaar dit strafrechtelijk onderzoek van de Chileense onderzoekspolitie, de PDI. Om de illegale adopties te onderzoeken richtte de PDI een speciale afdeling op. Dit team brengt in kaart wie verantwoordelijk was voor de babyroof en babyhandel om deze personen te kunnen vervolgen. Carroza onderzoekt de babyroof in de tijden van de Pinochet-dictatuur, van 1973 tot 1990. Balmaceda is verantwoordelijk voor het onderzoek van de babyroof vóór en ná de dictatuur, tot aan het jaar 2004.

‘We schatten dat ze per geadopteerd kind tussen 7.000 en 15.000 dollar verdienden’ Constanza del Río Oprichter Nos Buscamos

Dat lijkt alsof er veel personen bij betrokken zijn, verklaart Carroza. ‘Drie elementen spelen een rol: mensen die de kinderen stalen, het juridische systeem dat de illegale adopties mogelijk maakte en het vervoer van de baby’s naar andere landen.’

Het onderzoek naar de illegale adopties is volop aan de gang. Inmiddels zijn er meer dan 5.000 aangiftes verzameld. Behalve het onderzoek van de onderzoeks­politie heeft ook het Chileense parlement een commissie opgericht, die Carroza steunt. Die onderzoekt hoe de frauduleuze administratie rond de illegale adopties kon plaatsvinden.

‘Het is pure maffia’, zegt Del Río. ‘Mensen worden schatrijk door deze babyhandel. Een groot crimineel netwerk hield zich ermee bezig en misschien nog steeds.’ Del Río en haar organisatie krijgen meldingen van ziekenhuis­medewerkers die nog steeds getuigen zijn van een babyroof. Sociaal werkers, rechters, notarissen, nonnen, verloskundigen en ziekenhuisdirecteuren: allemaal werkten ze mee aan de diefstal van baby’s om hen vervolgens illegaal te laten adopteren. ‘We schatten dat ze per kind tussen 7.000 en 15.000 dollar verdienden’, vertelt Del Río.

Er was sprake van een netwerk, waarbij ook de overheid betrokken was. Dat blijkt uit de voorlopige conclusies van het strafrechtelijk onderzoek van de Chileense onderzoeks­politie die rechter Balmaceda kon inkijken. Dat betekent dat hij wellicht een onderzoek moet starten naar ambts­genoten. ‘Ik schaam me dat er ook mensen van de rechterlijke macht betrokken kunnen zijn bij deze illegale adopties’, zegt hij.

Tweederangsburger

In 2018 startte de Chileense justitie een strafrechtelijk onderzoek naar een Nederlandse non, die meewerkte aan minstens 99 gevallen van de babyroof en illegale adoptie naar Europa. ‘Op de ingediende papieren van de kinderen kwam altijd haar naam naar voren. We weten haar naam en haar woonplek in het buitenland, maar ze is niet opgepakt . Er zijn mensen die haar beschermen’, meent Del Río.

Veel baby’s zijn illegaal geadopteerd in Zweden, Duitsland, België, Nederland en Frankrijk. De adoptiegezinnen hadden geen idee dat het om een illegale adoptie ging. Del Río: ‘Als deze gezinnen zouden weten dat het om babyroof ging, dan zouden ze de adoptie niet laten doorgaan.’

Inmiddels zijn er in België al een tiental illegaal geadopteerde kinderen herenigd met hun biologische ouders. Saartje Verhoest (37) is een van de illegaal geadopteerde baby’s in België. In de documenten die haar ouders ontvingen, zag alles er keurig uit. Inclusief een handtekening van een rechter en een notaris. ‘In mijn adoptiedocumenten stonden mijn Chileense naam, de naam van mijn ouders en mijn Chileense rijksregisternummer vermeld. Toen ik besloot op zoek te gaan naar mijn biologische moeder, kwam ik tot de ontdekking dat ik nog steeds Chileens staatsburger ben. Ik heb twee identiteiten.’ Toen ze van haar Chileense moeder te horen kreeg dat ze gestolen was, was dat een opluchting. ‘Ik voelde me jaren een tweederangsburger. Een kind dat niet gewild was. Ik voel me nu sterker en krachtiger, maar ik voel ook ontzettende woede. Iedereen is bedrogen en belogen.’

Kindje op bestelling

Verhoest is medeoprichter van de stichting Chilean Adoptees Worldwide (CAW), die adoptiekinderen helpt in hun zoektocht naar hun biologische ouders. ‘We horen verhalen van moeders die zeggen dat ze een lijkje te zien kregen, zodat ze zouden geloven dat hun kind gestorven was. Soms selecteerden sociaal werkers, ziekenhuispersoneel en nonnen de vrouwen al vóór de geboorte. Het kind werd meteen geregistreerd op de naam van de adoptie-ouders. Kindje op bestelling, zeg maar.’

In Chili werkt Verhoests stichting nauw samen met het Chileense instituut van mensenrechten en onderzoeksrechter Mario Carroza. CAW werkt ook samen met Nos Buscamos om andere illegaal geadopteerden te helpen . Inmiddels hebben de twee organisaties een breed scala aan contacten om biologische ouders te kunnen opsporen. ‘Misschien zijn de moeders van de illegaal geadopteerde kinderen al jaren op zoek naar hun zoon of dochter. Terwijl kinderen denken dat hun moeder ze niet wilde’, vertelt Verhoest.

In Nederland bereikte CAW dat het ministerie van Justitie en Veiligheid 1,2 miljoen euro beschikbaar stelt voor adoptie-organisaties uit onder meer Chili, Colombia, Brazilië en Nepal. Dat geld is voor onderzoek en de oprichting van DNA-databanken. Verhoests stichting pleit in België voor een afstammingscentrum en publiekelijke erkenning van de illegale adopties door de Belgische overheid. Ook hoopt ze dat er een oplossing komt voor de dubbele nationaliteit.

In het Chileense strafrecht is nog geen specifieke wet opgenomen tegen illegale adoptie. Dag en nacht lobbyt Del Río daarvoor bij de Chileense regering. Haar organisatie probeert druk uit te oefenen op zowel linkse als rechtse politici. Dat heeft nog niet mogen baten.

Del Río hoopt alle 20.000 kinderen met hun biologische ouders te herenigen en hoopt op vervolging van alle personen die achter deze babyroof en -handel zitten. ‘De veroordeling van de schuldigen is alles­behalve makkelijk. De criminelen houden elkaar de hand boven het hoofd’, meent ze.